Na samym wstępie naszego przeglądu trzeba nakreślić ideę jego powstania. Płyt szybkoobrotowych czy też zawężając – szelakowych, nie można odtwarzać standardową igłą przeznaczoną do płyt winylowych. Płyty winylowe mają mikrorowek, zaś płyty szelakowe mają tzw. normalny rowek. Odnosi się to do jego szerokości. Płyta szelakowa ma rowek szerokości 120 mikrometrów, płyta winylowa około 55 mikrometrów. Do odtwarzania płyt winylowych używamy igieł o różnym szlifie, dla przykładu przytoczmy igłę sferyczną, której promień wynosi zwykle 0.6-0.7 mil. Igła do odtwarzania płyt szelakowych o szlifie sferycznym posiada już rozmiar około 2.5-3 mil. Należy zaznaczyć, że płyty szybkoobrotowe czy też w dużej mierze szelakowe nie były w całej swojej historii jednakowo ustandaryzowane. Odstępstw od tych najpopularniejszych było sporo. Różniły się prędkością zapisu – 78RPM, 80RPM (PATHE) aż do nawet 100RPM! Należy również wspomnieć, że występują płyty szybkoobrotowe zapisane wgłębnie, gdzie „standardem” były rowki modulowane.
Opisane wyżej przypadki igieł obejmują płyty szelakowe wyprodukowane po 1920 roku. W sprzedaży przeważająca większość igieł przeznaczona jest właśnie do takich płyt. Pozostałe są wyrobami o przeznaczeniu specjalistycznym. Czy zatem można odtwarzać płyty szelakowe igłami przeznaczonymi do płyt winylowych? Pod żadnym pozorem nie. Grozi to nieodwracalnym oraz przeraźliwie szybkim uszkodzeniem nośnika. Igła mikrorowkowa w normalnym rowku obija się od ścianki do ścianki niszcząc tym nośnik jak i własne zawieszenie oraz szlif. O samej jakości odtwarzanego dźwięku nie ma co nawet wspominać. Mając już te podstawy za sobą zobaczmy, co oferuje rynek nowych jak i używanych przetworników.
Ortofon – seria OM oraz 2M
Ortofon w swojej aktualnej ofercie posiada dwie wkładki typu MM przeznaczone do odtwarzania płyt szelkowych. Przedstawicielem starszej serii jest model OM78, nowszej zaś 2M 78. Podatność obydwóch jest dosyć podobna – dla Ortofona OM78 jest to 15 µm/mN, zaś dla Ortofona 2M 78 to 18 µm/mN. Obydwie wkładki posiadają igły o szlifie sferycznym. Obydwie wkładki posiadają identyczne napięcie wyjściowe wynoszące 4mV. Największa różnica jest w wadze samych wkładek: Ortofon OM78 waży 5 gramów, a 2M78 7,2 grama. Obydwie wkładki są dostępne na polskim jak i zagranicznych rynkach, a ich ceny są zbliżone. Należy pamiętać, że posiadając już wkładkę z serii 2M lub OM nie musimy kupować drugiej, wystarczy sama igła. Jak brzmią te wkładki? Nie trzeba się rozpisywać, zachowały charakter swoich serii.
Shure – większość wkładek dostępnych na rynku
Shure M35, M44, M70, M75, M95, M97, V15… można tak wymieniać długo. Ciężko jest trafić na wkładkę z rodziny Shura gdzie igła dedykowana do płyt szelakowych byłaby niedostępna. Należy jednak zauważyć zasadniczą różnicę względem duńskiej konkurencji. Shure nie oferuje już żadnych nowych wkładek oraz igieł. Wszystkie dostępne na rynku igły są leżakami magazynowymi lub zamiennikami, których jakość jest bardzo zróżnicowana. O samym brzmieniu ciężko się jednoznacznie wypowiedzieć, zależne ono będzie od użytej zarówno igły jak i przetwornika. Należy się jednak nastawić na zachowanie charakteru znanego z odtwarzanych wcześniej płyt winylowych – oczywiście dostosowanego do ograniczeń wynikających z charakteru nośnika.
Audio Technica – AT-VMN95SP oraz pozostałe
Od tego japońskiego producenta mamy aktualnie promowaną tylko jedną serię nowych wkładek MM w których znajdziemy igłę przeznaczoną do płyt szelakowych. Jest to AT-VMN95. Wkładka zupełnie jak obydwie serie Ortofona posada igłę o szlifie sferycznym, inny jest za to pionowy kąt śledzenia. W przypadku Ortofona to 20 stopni, Audio Technica to już 23 stopnie. Niższe jest również napięcie wyjściowe, w tym wypadku to jedynie 2,7mV. Co to oznacza dla użytkownika? Mówiąc wprost i najprościej – przy tym samym ustawionym poziomie głośności wzmacniacza Audio Technica zagra ciszej od swojego europejskiego konkurenta. Czy gorzej? W żadnym wypadku nie można tego połączyć. Jeżeli rozszerzymy katalog wkładek Audio Technica o te niereklamowane przez producenta, znajdziemy igły do jednych z najpopularniejszych wkładek na rynku: AT91 oraz AT95.
Nagaoka – NMP 2.0, NMP 3.0, NMP 3.5
W przypadku tego producenta trzeba zwrócić uwagę na kilka rzeczy. Producent nie oferuje gotowego zestawu przeznaczonego do odtwarzania płyt szelakowych. Wszystkie przedstawione modele to oznaczenia igieł, nie kompletnych wkładek. Jest to niewątpliwie pewien minus, musimy kupić chociaż podstawowy model MP-100, by założyć tam igłę przeznaczoną do płyt szelakowych. Producent zaskakuje jednak czymś innym, oferuje igły w różnych rozmiarach! NMP 2.0, 3.0 oraz 3.5 to dosłowne oznaczenia wielkości igły. Jest to niewątpliwie zaleta, przy której bledną wszystkie minusy. Dostępność igieł w kraju? Nie jest bogata, jednak bez problemu – na tę chwilę – powinniśmy móc kupić każdą z przedstawionych. Pamiętajcie jednak, że jeżeli chodzi o Nagaokę, to bardzo ciężko powiedzieć czy taki stan rzeczy utrzyma się długi czas. Czy warto czekać na te igły? Zdecydowanie tak.
Przedstawiony wyżej mini spis oczywiście nie wyczerpuje całego katalogu. To jedynie spis najpopularniejszych przedstawicieli gatunku, które bez problemu uda nam się znaleźć w sklepach audio oraz na różnych portalach aukcyjnych jak i ogłoszeniowych.
